تحولات جنگ اوکراین؛ از بالا گرفتن تهدید هسته‌ای تا انفجار پل کرچ

جنگ در اوکراین با پیش‌زمینه نگرانی مسکو از گسترش سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) و انتقاد از بی‌توجهی غرب به این نگرانی امنیتی در روز پنجشنبه ۲۴ فوریه (۵ اسفند ۱۴۰۰) با آنچه کرملین «عملیات ویژه» و طرف غربی آن را «تهاجم نظامی» در اوکراین خواندند، آغاز شد. این درگیری با واکنش کشورهای غربی شامل اتحادیه اروپا و آمریکا مواجه شد و اتحادیه در اقدامی عملی بسته‌های تحریمی متعددی را علیه روسیه به تصویب رساند که پیامدهای آن از نخستین ماه‌ها با تورم بی‌سابقه در حوزه انرژی و مواد غذایی آشکار شد و در ادامه با قرار گرفتن نفت روسیه در بسته‌های تحریم، نگرانی جدی از کمبود سوخت در زمستان درآمده است.

برگزاری همه‌پرسی برای الحاق چهار منطقه دنباس شرقی به روسیه، اشارات متعدد به احتمال استفاده از سلاح هسته ای در این جنگ و در تازه‌ترین رخ‌داد انفجار پل کرچ، نشان می‌دهد که جنگ اوکراین وارد دوران تازه و تحولات پی در پی و سرنوشت‌ساز شده است.

جو بایدن رئیس جمهوری آمریکا در تازه‌ترین اظهارات نشان داد که تهدید روسیه به استفاده از سلاح اتمی را جدی گرفته است. وی روز جمعه در حالی در مورد خطر تهدید هسته‌ای هشدار داد که گفت این تهدید از دوران بحران موشکی کوبا در سال ۱۹۶۲ به بالاترین سطح خود رسیده است.

وی همچنین عنوان کرد وقتی ولادیمیر پوتین «در مورد استفاده بالقوه از سلاح های هسته ای، تاکتیک ها یا سلاح های بیولوژیکی یا شیمیایی صحبت می کند، شوخی نمی کند زیرا ارتش او، می توان گفت، بسیار ناکارآمد است.

کریستین لامبرچ وزیر دفاع آلمان روز شنبه در بازدید از نیروهای کشورش که در لیتوانی مستقر هستند، اقدامات بیشتر و جدی‌تر ناتو را برای مقابله با روسیه خواستار شد.

وی گفت: یک چیز مسلم است: با توجه به شرایط فعلی، ما باید بیشتر با هم کار کنیم. تجاوز وحشیانه روسیه در اوکراین به طور فزاینده‌ای خشونت‌آمیز و بی‌وجدانی است (…). تهدید روسیه به استفاده از سلاح هسته ای نشان می‌دهد که مقامات روسیه وجدان ندارند.

این در حالی است که آمریکایی ها پیشتر بارها اعلام کرده بودند نشانه ای از آماده شدن روسیه برای استفاده از سلاح هسته ای وجود ندارد اما این تهدید واقعی است.

پیشروی نیروهای اوکراین

 ولودیمیر زلنسکی رئیس جمهوری اوکراین روز جمعه اعلام کرد: ارتش این کشور در تازه‌ترین ضدحمله خود توانسته دو هزار و ۵۰۰ کیلومتر مربع از خاک تحت تصرف نیروهای روسیه را آزاد کند.

وی اعلام کرد: تنها در این هفته، سربازان ما ۷۷۶ کیلومتر مربع از خاک را در شرق کشور و ۲۹ منطقه از جمله ۶ ناحیه در منطقه لوگانسک را آزاد کردند. در مجموع ۲۴۳۴ کیلومتر مربع از خاک اوکراین و ۹۶ ناحیه از زمان شروع این عملیات تهاجمی آزاد شده است.

زلنسکی همچنین از اتحادیه اروپا خواست تا پس از تصویب بسته هشتم تحریم‌ها علیه مسکو، فشار بیشتری را به بخش انرژی روسیه وارد کنند.

وی همچنین درخواست‌های کی‌یف را برای «غیر نظامی‌سازی» نیروگاه هسته‌ای اوکراین در زاپاروژیا (جنوب)، بزرگترین نیروگاه هسته ای در اروپا، که در سرزمینی قرار دارد که مسکو مدعی الحاق آن است، تکرار کرد. بر اساس فرمانی که ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه آن را امضا کرد، روسیه روز چهارشنبه رسماً این نیروگاه را که از ابتدای ماه مارس به طور نظامی در اختیار روسیه بود، تصاحب کرد.

زلنسکی در مصاحبه با خبرنگار بی‌بی‌سی، تهدیدهای مقامات روسیه در روزهای اخیر را «خطری برای کل کره زمین» توصیف کرد و از جهان خواست تا از هم‌اکنون برای جلوگیری از استفاده روسیه از سلاح‌های هسته‌ای در اوکراین اقدام کند.

وی افزود: کرملین آماده کردن جامعه روسیه برای جنگ هسته‌ای در اوکراین جایی که نیروهای متعارف آن متحمل شکست های مکرر شده‌اند، را آغاز کرده است.

رئیس جمهوری اوکراین افزود که مسکو پیش از این با تصرف نیروگاه اتمی زاپوریژیا گامی در این راستا برداشته است.

ادامه حمایت کشورهای اروپایی

رهبران اتحادیه اروپا در نشست روز جمعه در پراگ در مورد «سازوکار همبستگی مالی اروپایی» تصمیم‌گیری کردند تا با هم با افزایش قیمت انرژی مرتبط با جنگ در اوکراین مقابله کنند.

امانوئل مکرون رئیس جمهوری فرانسه جمعه  شب پس از این نشست گفت: کمیسیون اروپایی در روزها و هفته‌های آینده در این باره تصمیم گیری و اقدام خواهد کرد.

وی همچنین از ایجاد «صندوق ویژه»ای برای اوکراین خبر داد که امکان «خرید مستقیم ادوات نظامی از صنایع اروپایی» را برای کی‌یف فراهم می‌کند. وی افزود: ما قصد داریم برای شروع به این صندوق ویژه ۱۰۰ میلیون یورو کمک کنیم که این امکان را فراهم می کند تا بتوانیم با پایگاه صنعتی دفاعی فرانسه کار کنیم.

انفجار و تخریب در پلی که روسیه را به کریمه پیوند می‌داد

حدود ساعت ۶ صبح دیروز (شنبه) یک کامیون باری در بخش بزرگراهی پل کریمه از سمت شبه جزیره «تامان» منفجر شد. این انفجار، آتش سوزی هفت مخزن سوخت قطاری که به سمت کریمه در حال حرکت بود را منجر شد. از این پل به عنوان تنها مسیر ارتباطی میان شبه جزیره کریمه و روسیه یاد می‌شود.

سخنگوی کرملین گفت که ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه دستور تشکیل یک کمیسیون دولتی برای تحقیق در این موضوع را صادر کرده است. به گفته کمیته مبارزه با تروریسیم در این انفجار دو خط جاده‌ای آسیب دیده اما به طاق پل آسیبی وارد نشده است.

ساعاتی پس از انتشار خبر انفجار یک خودروی باری روی پل «کرچ» کریمه که برخی رسانه‌ها آن را خودروی بمب گذاری شده عنوان کردند، میخایلو پودولیاک مشاور رییس جمهوری اوکراین در صفحه شخصی خود در توییتر با انتشار تصویری از اثار این انفجار نوشت: کریمه، پل، نقطه آغاز.

صفحه رسمی وزارت دفاع اوکراین در توییتر نیز نوشت: انفجار در پل کریمه و  رزمناو «موسکوا»، دو رسوایی که نشان دهنده افول قدرت روسیه در شبه جزیه کریمه است. بعدی چه خواهد بود؟

پس از این واکنش‌ها ماریا زاخارووا سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه عنوان کرد: واکنش رژیم کی‌یف به تخریب یک زیرساخت شهری، ماهیت تروریستی آن‌ها را آشکار می‌کند.

پوتین دیروز فرمانی را برای تقویت اقدامات حفاظتی برای پل کریمه، یک پل انرژی و یک خط لوله گاز از منطقه کراسنودار به کریمه امضا کرد و به این ترتیب صلاحیت سازماندهی و هماهنگی اقدامات برای حفاظت از گذرگاه حمل و نقل از طریق تنگه کرچ، پل انرژی شبکه برق فدراسیون روسیه – شبه جزیره کریمه و خط لوله اصلی گاز منطقه کراسنودار – کریمه را به سرویس امنیت فدرال فدراسیون روسیه سپرد.

رئیس جمهوری اوکراین در واکنش به انفجار پل کرچ توئیتی کنایه آمیز منتشر کرد: امروز یک روز زیبا و آفتابی است. هوا حدود ۲۰ درجه بود و خورشید در بیشتر مناطق می تابد. متاسفانه هوا در کریمه ابری بود. اگرچه آنجا هم گرم است.

زلنسکی در ادامه با لحنی جدی‌تر اعلام کرد: ما جان همه نظامیان روسی را که داوطلبانه اسلحه خود را زمین گذاشته و تسلیم می شوند تضمین می کنیم.

از سرگیری تردد از روی پل کرچ

عبورو مرور خودروها از پل کرچ چند ساعت پس از انفجار از سر گرفته شد. سرگئی آکسیونوف رئیس «جمهوری کریمه» در پیامی تلگرامی اعلام کرد: تردد خودروها در پل کریمه از سرگرفته شد . اکنون تردد خودروها و اتوبوس ها با انجام بازرسی کامل باز است.

مدت کوتاهی پس از از سرگیری تردد خودروها، تردد ریلی در این پل نیز برقرار شد. به گفته شرکت «گرند سرویس اکسپرس» و مسئول برقراری ارتباطات بین کریمه و روسیه، دو قطار در نخستین ساعات عصر شبه جزیره را به مقصد مسکو و سن پترزبورگ ترک کردند. این شرکت در تلگرام اعلام کرد: قطارها از روی پل کریمه عبور خواهند کرد.

پل «کرچ» نماد الحاق کریمه به روسیه تلقی می‌شود. این پل به طول ۱۹ کیلومتر در سال ۲۰۱۸ با حضور ولادیمیر پوتین افتتاح شده بود. این گذرگاه دو پل جاده‌ای و ریلی را شامل می‌شود که روسیه پس از ضمیمه کردن کریمه به خاک خود در سال ۲۰۱۴ آن‌ها را ساخته است. از این پل بر روی تنگه کرچ، به ویژه برای انتقال تجهیزات نظامی ارتش روسیه استفاده می‌شود. اهمیت این پل از منظر نمادین و نیز لجستیکی سبب شده تا تحلیلگران این انفجار را یکی از تحولات سرنوشت‌ساز در مسیر درگیری های اوکراین بدانند.