آنچه در جایزه کتاب سال ۱۴۰۰ گذشت

به گزارش خبرنگار کتاب ایرنا، آئین اختتامیه سی‌ونهمین دوره جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران و بیست و نهمین جایزه جهانی کتاب جمهوری اسلامی در تالار وحدت و با حضور آیت‌الله سیدابراهیم رئیسی رئیس‌جمهوری و محمدمهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و دیگر متولیان فرهنگی کشور با رعایت شیوه‌نامه‌های بهداشتی برگزار شد.

 

در این آیین برگزیدگان و شایستگان ‌تقدیر شامل ۲۶ برگزیده سی و نهمین جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی و ۴ برگزیده بیست و نهمین جایزه جهانی کتاب جمهوری اسلامی در گروه‌های «کلیات»، «دین»، «زبان»، «علوم خالص»، «علوم کاربردی»، «هنر»، «ادبیات»، «تاریخ و جغرافیا»، «فلسفه»، «روانشناسی»، «اقتصاد» «علوم سیاسی و حقوق» معرفی و جوایز خود را از دست رئیس جمهوری دریافت کردند.

براساس گزارش دبیرخانه این مراسم، در سال ۱۳۹۹ بیش از ۵۲ هزار و ۶۰۰ اثر چاپ اول بوده که بیشترین آن حدود ۱۲ هزار اثر در قلمرو ادبیات بوده است. از ۵۲ هزار اثر، حدود ۱۲ هزار اثر به مرحله داوری رسیده است. ۵۹۲ داور در ۲ مقطع، آثار را داوری کردند که نتیجه آن، ورود ۲۵۷ اثر به مرحله دوم شدو در مرحله دوم ۵۸ اثر شایسته تقدیر و ۱۷ اثر برگزیده و از ۲ شخصیت علمی کتاب، تجلیل شد.

تجمیع جوایز حوزه کتاب الزامی است

دبیر علمی سی و نهمین جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی با بیان اینکه علم انکشاف حقیقت است گفت: ورود علم در عرصه فرهنگ و تمدن و حفظ و انباشت آن از مسیر کتابت می‌گذرد و از این طریق هویت بین‌الاذهانی پیدا می‌کند. این دو جایزه یکی از آنها به حوزه جمهوری اسلامی و دیگری به تلاش‌های محققان در حوزه بین‌المللی اختصاص دارد و پاسداشت حریم فرهنگ ایرانی اسلامی در درون و خارج از مرزهاست.

حجت‌الاسلام حمید پارسانیا با تاکید بر اینکه این جایزه نشان‌گر اهتمام ایران به فرهنگ و یکی از تجلیات اصلی آن یعنی کتاب است عنوان کرد: کتاب‌هایی که در عرصه بین‌المللی ناظر به دو مؤلفه اصلی فرهنگ ما یعنی مطالعات ایران و اسلام نگاشته می‌شوند، از یک‌سو حاکی از وجهه بین‌المللی ما و از سوی دیگر بیان‌گر اهمیت و سهم فرهنگ و تمدن ما در جلب توجه متفکران و اندیشمندان جهانی است. چنین نگاهی برخاسته از داعیه فرهنگی سترگی است که هم خودش را قابل گفت‌وگو می‌داند و هم دیگران آن را شریکی ممتاز در عرصه‌ی گفت‌وگوهای میان‌فرهنگی می‌دانند.

دبیر علمی سی و نهمین جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی گزارشی از فعالیت‌های دبیرخانه ارائه کرد و افزود: این جایزه در سه حوزه تالیف، ترجمه و احیا متون برگزار می‌شود. در سی‌ونهمین جایزه کتاب سال، ابتدا از هریک از گروه‌های هفتادگانه جایزه، یک داور به داوری اولیه و انتخاب آثار منتشرشده پرداختند که با آثار رسیده به دبیرخانه از طریق فراخوان، درمجموع ۱۲۰ هزار و ۱۴۸ اثر در مرحله اول مورد ارزیابی و داوری قرار گرفت. در این مرحله که از آذر شروع شد، هر گروه‌ علمی با حضور حداقل ۳ تن از داوران برگزار شد و درنهایت ۲۵۷ عنوان کتاب به مرحله دوم داوری راه یافت.

 

وی افزود: در مجموع دو مرحله داوری، ۵۹۲ (بدون تکرار) داور با دبیرخانه جایزه کتاب سال همکاری علمی داشتند. در مرحله اول درمجموع در ۷۰ گروه علمی، ۲۰۱ داور (با تکرار) کار بررسی، ارزیابی و انتخاب آثار را به عهده داشتند. با توجه به مطالعه و بررسی‌ای که هریک از داوران در طول سال درباره آثار دارند، اگر برای هر داور در طول داوری، ۸۰ ساعت درنظر بگیریم درمجموع بیش از ۱۰۸ هزار نفر ـ ساعت کار داوری در مرحله اول صورت گرفته ‌است.

 

به گفته پارسانیا، در مرحله دوم داوری، ۲۵۷ اثر را دست‌کم ۷۷۱ داور (با تکرار) به عهده داشته‌اند که اگر هر کتاب را هر داور، طی ۱۰ و هر روز ۸ ساعت بررسی کرده باشند، هر کتاب حدود ۸۰ ساعت برای داوری وقت برده است. بدین ترتیب میزان زمان کل داوری‌های مرحله دوم جایزه کتاب سال در سی‌ونهمین دوره حداقل ۶۱۰ هزار و ۶۸۰ نفر ـ ساعت، کارشناسی ـ داوری برآورد می‌شود، که در مجموع دو مرحله نخست و دوم جمعاً ۷۷۰ هزار و ۷۶۰ نفر ـ ساعت کارشناسی و داوری کتاب زمان برده است.

 

دبیر علمی سی و نهمین جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی از تفکیک بخش فلسفه از روانشناسی در این دوره خبر داد و گفت: طبقه بندی علوم در هر دوره تاریخی بنا به اهمیت آن مورد توجه بوده است و لازم است در این باره دقت لازم صورت گیرد.

وی درباره جایزه جهانی کتاب سال جمهوری اسلامی ایران نیز توضیح داد: در این دوره پس از گزینش اولیه آثار از میان بیش از یکهزار و ۶۰۰ عنوان کتابِ شناسایی شده با موضوعاتِ مختلفِ مطالعات اسلامی و مطالعات ایرانی، ۹۷ اثر توسط بیش از ۲۲ داور مورد ارزیابی قرارگرفت و سرانجام از بین ۲۳ اثر راه یافته به مرحله پایانی، با مشورت هیئت علمی، ۵ کتاب به عنوان آثار برگزیده این دوره معرفی شد.

 

پارسانیا افزود: در بخش «مطالعات اسلامی» آثاری در شاخه‌های مطالعاتی: علوم قرآنی و ترجمه قرآن، هنر و معماری اسلامی، تاریخ علم، اقتصاد اسلامی، علم کلام، فقه و حقوق اسلامی، تصوف و عرفان اسلامی، تاریخ اسلام و تمدن اسلامی، فلسفه اسلامی، مطالعات شیعی، اسلام معاصر، و در بخش «مطالعات ایرانی» آثاری در شاخه‌های مطالعاتی: تاریخ و جغرافیای ایران بزرگ، تاریخ، تمدن و زبان‌های ایران باستان، هنر و معماری ایران، زبان و ادبیات فارسی، صنایع دستی و صنعت گردشگری، جامعه‌شناسی ایران و ترجمه آثار اندیشمندان ایرانی، بررسی و ارزیابی شد.

وی گفت: کتاب‌های ارزیابی شده در این دوره به زبان‌های انگلیسی، فرانسوی، آلمانی، چینی، عربی، بنگالی، هندی، مالایی، اسپانیایی، ترکی استانبولی، بوده است و برگزیدگان این دوره از کشورهای بنگلادش، آمریکا، چین، آلمان و انگلستان هستند.

 

دبیر علمی سی و نهمین جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی از ضرورت بازنگری جوایز مختلف کتابی که در وزارتخانه‌های علوم، تحقیقات و فناوری و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برگزار می‌شود سخن گفت و یادآور شد: در وضعیت کنونی جوایز مختلف کتابی اعم از جایزه کتاب سال، جایزه جلال، جایزه پیامبر اعظم(ص) و … برگزار می‌شود که لازم است با توجه به برخی از همپوشانی‌های حوزه‌های مختلف در این جوایز بازنگری شده و تجمیع صورت گیرد.

وزارت فرهنگ و ارشاد برنامه های متنوعی در حوزه نشر و کتاب دارد 

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز تلاش برای خودکفایی در صنعت نشر و تولید کاغذ را در اولویت این دولت عنوان کرد و از فعالیت‌های متنوع در حوزه نشر و کتاب برای آینده خبر داد.

محمد مهدی اسماعیلی اظهار داشت: دولت مردمی از ابتدا تلاش کرد تا پابه‌پای اقتصاد به فرهنگ و هنر هم توجه جدی شود از این رو از ابتدای دولت در این حوزه شاهد ارتقاء و تلاش چشمگیر در این حوزه هستیم.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه برای حوزه کتاب، فعالیت‌های متنوعی مدنظر قرار گرفته است، تلاش برای خودکفایی در صنعت نشر و تولید کاغذ را از اولویت های این دوره وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در دولت مردمی عنوان کرد و گفت: تلاش‌ این است تا پایان سال ۱۴۰۱ تا ۸۰ درصد به خودکفائی در حوزه کاغذ برسیم.

اسماعیلی تاکید کرد: تلاش می‌کنیم همه کارهایی را که برای تولید ارزان کتاب و حوزه نشر لازم باشد مد نظر قرار داده و با جدیت دنبال کنیم.

 

عضو کابینه دولت مردمی اظهارداشت: با وجود شیوع کرونا، کار بزرگی که دولت مردمی انجام داد، تلاش برای تعطیل نشدن برنامه‌های فرهنگی بود. در این مدت، دو دوره نمایشگاه مجازی کتاب تهران برگزار شد که در دوره دوم یک‌میلیون و ۳۳۱ هزار نسخه کتاب فروخته شد و این کتاب‌ها به‌صورت رایگان به ۲ هزار و ۹۷۵ روستا و یکهزار و ۲۶۵ شهر ارسال شدند که اتفاقی کم‌نظیر بوده است.

 

اسماعیلی اضافه کرد: با تمهیدی که در ستاد ملی مبارزه با کرونا دیده شده، ان‌شاءالله نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در سال ۱۴۰۱ به‌صورت حضوری برگزار خواهد شد. 

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به سه فعالیت‌ مهم فرهنگی دولت سیزدهم، گفت: در این چندماهه که از فعالیت دولت مردمی می‌گذرد، شاهد برگزاری جایزه ادبی جلال آل احمد و جشنواره شعر فجر بودیم و این سومین رویداد مهم فرهنگی بود که با دقت و جدیت فراوان و داوری‌های علمی انجام شد.

 کتابخوانی نقش بسیار مهمی در تحلیل سیاسی و اقتصادی دارد

رئیس جمهور نیز در این آیین گفت: کتاب نقش بسیار مهمی در تحلیل سیاسی و اقتصادی دارد و به همین دلیل توجه به کتاب و کتابخوانی در نظام جمهوری اسلامی از اهمیت بالایی برخوردار است.

آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی این رویداد را اتفاقی علمی و فرهنگی و اجتماعی عنوان کرد که غیر از ارتباطات علمی و فرهنگی و اجتماعی می‌تواند مسیری برای کسب استعدادهای برتر و میدان‌دادن به آن باشد.  

رئیس‌جمهور با بیان اینکه امروز کتاب و کتابخوانی نقش بسیار مهمی در تحلیل  سیاسی و اقتصادی دارد، خاطر نشان کرد موضوع کتاب و کتابخوانی در سطح کشور، در نظام جمهوری اسلامی از اهمیت بالایی برخوردار است و در سایه چنین رویکردی روز به روز شاهد رشد فرهیختگان در جامعه و محافل علمی هستیم.

آیت‌الله رئیسی با اشاره به نقش کتاب به‌عنوان پل ارتباطی بین تمدن‌ها، اظهار داشت: کتاب بهترین ابزار برای شناسایی شخصیت‌هاست و اگر آثار سعدی، حافظ، ابوعلی‌ سینا نبود، شناخت آنها بسیار دشوار و حتی غیرممکن بود.

وی تصریح کرد: شناخت فرهنگ و تمدن در راستای شناخت کتاب‌ها انجام می‌شود و از طریق کتاب و آثار فرهنگی می‌توان با کشورها تبادل فرهنگ داشت.

رئیس‌جمهور با تأکید بر رعایت حق مالکیت فکری و معنوی آثار، گفت: باید توجه داشت کسی که کتاب را می‌خواند حقی دارد که کمتر به آن توجه شده ‌است؛ به‌خصوص باید به حقوق مخاطبان کودک و نوجوان توجه ویژه و از حقوق آنها حمایت شود.

رئیس‌جمهور با اشاره به سختی معیشت اهل کتاب، این نکته را نیز خاطر نشان کرد که این روزها بسیاری از افراد که قلم خوبی دارند، در شرایط سختی به‌سر می‌برند و باید از آنها حمایت شود.

خانه کتاب و ادبیات ایران، مجری برگزاری جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران و جایزه جهانی کتاب سال جمهوری اسلامی ایران بود.

حجت‌الاسلام‌ و المسلمین حمید پارسانیا، دبیری علمی سی‌ونهمین دوره جایزه کتاب سال و احمدعلی حیدری دبیری علمی جایزه جهانی را عهده دار بودند.

کتاب سال جمهوری اسلامی ایران عنوان یک جایزه نیمه‌دولتی ایرانی است که هر ساله در بهمن ماه توسط خانه کتاب ایران و طی روزهای برگزاری آئین‌های بزرگداشت انقلاب سال ۱۳۵۷ در این کشور (دهه فجر)، با تأیید نهایی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به نویسندگان برگزیده و شایسته تقدیر در بخش‌های کلیات، فلسفه و روانشناسی، دین، علوم اجتماعی، زبان، علوم کاربردی، هنر، ادبیات و تاریخ و جغرافیا اعطا می‌شود.

اختتامیه جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران با هدف حمایت و تشویق مؤلفان، مترجمان، مصححان و ناشران سراسر کشور و ارتقای فرهنگ جامعه اسلامی ایران، حفظ استقلال و هویت فرهنگی، هر سال در بهمن ماه برگزار می‌شد اما امسال به اسفندماه رسید.