در بازدید سه ساعته رهبر انقلاب از نمایشگاه کتاب چه گذشت؟

دقایقی قبل بازدید رهبر انقلاب از سی‌وچهارمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران به پایان رسید. این حضور چه فرصت‌هایی برای حوزه نشر کتاب به همراه خود دارد و چه موضوعاتی در این بازدید مورد توجه قرار گرفت؟
خوشبختانه امروز این توفیق حاصل شد که سی‌وچهارمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در پنجمین روز فعالیتش میزبان رهبر انقلاب اسلامی باشد. ایشان نزدیک سه ساعت از تعدادی از غرفه‌های ناشران در نمایشگاه بازدید کردند؛ با بعضی از ناشران، نویسندگان و کارشناسان حوزه‌ی نشر در غرفه‌های مختلف ملاقاتهایی داشتند و کتاب‌های جدیدالانتشار ناشران را دیدند.

از سوی بعضی از ناشران مسائل و مشکلات مربوط به نشر، مثل کاغذ، گرانی و توزیع مطرح شد و ایشان هم پاسخ‌هایی دادند و نکاتی را گفتند. بعضی از نکات را هم به وزیر محترم فرهنگ و ارشاد و دیگر مسئولینی که از حوزه‌ی نشر در نمایشگاه حضور داشتند یادآور شدند.

در انتها هم مصاحبه‌ای کردند و نظر خودشان را در مورد مسائل مختلف نشر مثل اهمیت کتابخوانی، مثل موضوع کاغذ، موضوع ترویج کتاب، ترجمه‌ی معکوس و کتابهای مختلف کودک و نوجوان و اهمیت کتاب برای کودک و نوجوان بیان کردند.

تصوّر می‌کنم که امروز فرصت مغتنمی برای مسئولین فرهنگی کشور به وجود آمد که بار دیگر از نگاه مثبت و مشوّقانه‌ی رهبر انقلاب نسبت به کتاب و فرهنگ بهره‌مند شوند و با آگاهی از اهمیت این حوزه و لزوم توجه جدی‌تر، سریع‌تر و دقیق‌تر به رفع مشکلات نشر و ترویج کتاب و کتابخوانی بتوانند بپردازند.

تشکر از توضیحاتی که دادید. همان‌طور که گفتید در جریان بازدید، گفت‌وگوهایی شکل گرفت و نکاتی از سوی رهبر انقلاب و ناشران، متصدیان غرفه‌ها و کارشناسانی که حضور داشتند مطرح شد. از آن‌جا که شما در طول برنامه رهبر انقلاب را همراهی می‌کردید مواردی از این گفت‌وگوها که در مقایسه با سال‌های گذشته نغز و جدیدتر بود را برای ما روایت کنید.
ببینید نکات مطرح شده خیلی زیاد بود. برای مثال بعضی از کتابهایی که ناشران یا برخی از متصدیان جوان‌‌تر معرفی می‌کردند، کتابهایی بود که آقا سالها قبل و حتی دهه‌ها قبل‌تر آن کتابها را خوانده بودند و نسبت به آن‌ها آگاه بودند.

رهبر انقلاب چند جا به شمارگان کتاب اشاره کردند و درباره آن سؤال پرسیدند. البته ایشان نه حالا بلکه در در دهه‌های قبل، زمانی که شمارگان کتاب سه هزار و پنج هزار بود، می‌گفتند که آمار بیست هزار و سی هزار هم زیبنده‌ی ما نیست و کتاب در هر نوبت باید بالای صد هزارتا چاپ بشود.

اتفاقی جالب در یکی از غرفه‌هایی که جای تقریباً معتبری برای انتشار اسناد و تصاویر است افتاد. یک کتاب تصویری را باز کردند که بالای یکی از تصاویر نوشته بود که این تصویر آیت‌الله کاشانی است. آقا گفتند که این اصلاً آیت‌الله کاشانی نیست! یعنی ایراد و اشکال به آن کتاب گرفتند. علی‌رغم اینکه مرکز نسبتاً معتبری هم آن را منتشر کرده است.

در مقابل، اتفاق جالب دیگری در غرفه‌ی جوایز کتاب سال و جایزه‌ی جلال رخ داد. در این غرفه عکسی از مرحوم جلال آل احمد به همراه تعدادی از افراد قرار داشت، بدون اینکه نام آن‌ها نوشته شده باشد. آقا به افرادی که در تصویر بودند اشاره کردند و گفتند که این شخص پدر جلال است، این شخص کیست و سایر افراد را معرفی کردند.

این نشان دهنده‌ی دقت فوق‌العاده‌ی ایشان نسبت به کتاب‌های نمایشگاه و غرفه‌ها است. درباره بعضی از نکاتی که در کتابها بود نیز سؤال می‌کردند. سوالات دیگری از قبیل اینکه نویسنده کتاب سوابقش چیست؟ کجا کار کرده؟ یا مثلا ناشر کتاب چند سال است که فعالیت می‌کند؟ هم مطرح شد و به نظر من مجموعاً اطلاعات خیلی خوبی در نمایشگاه مبادله شد.

اگر مسئولین فعلی حوزه‌ی فرهنگ و کتاب کشور بخواهند از این بازدید یک نکته را به عنوان اصلی‌ترین اولویت کاری خود برداشت کنند و در حوزه‌ی نشر و کتاب در دستور کار قرار بدهند به نظرتان چه نکته‌ای خواهد بود؟
رهبر انقلاب همواره بر چند موضوع تأکید دارند که در همین نمایشگاه و در موارد مختلف دیگر نیز مطرح شده است.

اول اینکه اهمیت کتابخوانی و ارزش کتابخوانی باید حفظ بشود. ایشان در مصاحبه پایانی تأکید کردند که با اینکه فضای مجازی آمده، با اینکه فناوری‌های نوین و امکانات فراوان دیگری به وجود آمده، امّا کتاب همچنان در جایگاه خیلی والا و مهمّ خودش قرار دارد.

نکته‌ی دوم، رفع مشکلات نشر و مسئله‌ی کمیت است. رهبر انقلاب چند جا به شمارگان کتاب اشاره کردند و درباره آن سؤال پرسیدند. البته ایشان نه حالا بلکه در در دهه‌های قبل، زمانی که شمارگان کتاب سه هزار و پنج هزار بود، می‌گفتند که آمار بیست هزار و سی هزار هم زیبنده‌ی ما نیست و کتاب در هر نوبت باید بالای صد هزارتا چاپ بشود. خب امروز که می‌بینیم شمارگان کتاب‌ به طور متوسط به زیر هزار جلد رسیده ــ در این نمایشگاه کتابهایی با پانصد، دویست و حتی صد شمارگان داشتیم ــ شرایط نشان می‌دهد که این مشکل باید حل بشود. حل آن هم نیازمند رسیدگی به مسئله‌ی کتابفروشی‌ها، موضوع عرضه و به موضوع کاغذ است.

اتفاق جالب دیگری در غرفه‌ی جوایز کتاب سال و جایزه‌ی جلال رخ داد. در این غرفه عکسی از مرحوم جلال آل احمد به همراه تعدادی از افراد قرار داشت، بدون اینکه نام آن‌ها نوشته شده باشد. آقا به افرادی که در تصویر بودند اشاره کردند و گفتند که این شخص پدر جلال است، این شخص کیست و سایر افراد را معرفی کردند.

موضوع دیگری که رهبر انقلاب به آن توجه داشتند موضوع کیفیت کتاب است. این کیفیت را ایشان در هر دو جنبه بارها تکرار کرده‌اند. اول اینکه کیفیت کار کتاب‌سازی و تولید کتاب باید بالا برود. یعنی حرفه‌ای شدن و تخصصی شدن انتخاب جلد، نوع کاغذ، نوع حروف چینی، نوع صفحه آرایی و در انتخاب عنوان کتاب. اینها یک مطلب است.

دومین نکته‌ در موضوع کیفیت که مهم‌تر هم هست، کیفیت محتواست. محتوای خوب، محتوای نافع، محتوای مفید برای جامعه. نه محتوای خنثی یا حتی خدای ناکرده محتوای مضّر. این هم مسئله‌ی خیلی مهمی است که باید به آن توجه بشود.

به نظر من مسئولین وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و دیگر دستگاه‌های مرتبط با حوزه‌ی فرهنگ و مخصوصاً فرهنگ مکتوب می‌توانند استفاده بسیاری از فرصت امروز بکنند و با حمایت و تشویق و تأکیدی که بر حوزه‌ی کتاب و کتابخوانی شد ان‌شاءالله به رفع مشکلات بپردازند.