نگاه رسانه‌های صربستان به بحران در اوکراین / آیا درگیری بین مسکو و کی‌یف رخ می‌دهد؟

به گزارش یکشنبه شب ایرنا به نقل از رادیو تلویزیون دولتی صربستان، جنگ احتمالی روسیه و اوکراین یک تراژدی واقعی برای جهان ارتدوکس اسلاو خواهد بود. در صورت وقوع چنین حادثه‌ای دو قومی که به هم نزدیک و با منشاء، تاریخ و فرهنگ مشترک هستند در لبه پرتگاه قرار خواهند گرفت و از سوی دیگر بخش غربی بالکان نیز از تحولات ژئوپلیتیک بزرگ در امان نخواهد بود.

تحولات شدید ژئوپلیتیکی از پایان جنگ سرد، فروپاشی بلوک شرق و اتحاد جماهیر شوروی ناشی شده که به سازماندهی مجدد معماری امنیتی اتحاد جماهیر شوروی سابق و ایجاد سیستم جدیدی بر اساس توازن روابط جدید قدرت در منطقه منجر می‌شود.

شکست کشورهای مشترک المنافع تازه تاسیس و توافق بر سر استخراج پتانسیل هسته‌ای از قلمرو اوکراین به روسیه که با کمک آمریکا منعقد شد و همچنین تضمین متقابل روسیه برای امنیت ملی و تمامیت ارضی اوکراین، توهمی بزرگ در امنیت طولانی مدت آن کشور ایجاد کرد.

با این حال، شدت تغییرات سیاسی داخلی در “کی‌یف”، قیام مسلحانه در شرق کشور و بازگشت جزیره “کریمه” به سرزمین مادری خود در سال ۲۰۱۴، همه اینها باعث شدند که اوکراین در موقعیتی بسیار افراطی قرار بگیرد.

چرخش آشکار سیاست خارجی اوکراین به سمت جهان غرب و شدت درگیری با روسیه، موقعیت ژئوپلیتیک و نظامی اوکراین را به کلی تغییر داده است.

درگیری در شرق اوکراین مستلزم تلاش‌های نظامی قابل توجهی برای این کشور بود که تجدید خدمت اجباری، افزایش ظرفیت‌های نظامی موجود، جذب نیروهای ذخیره بیشتر، تشکیل واحدهای جدید و سازمان‌دهی مجدد سیستم فرماندهی ارتش در این کشور را شامل می شود.

** سازماندهی مجدد نظامی اوکراین و روی آوردن به غرب

درگیری نظامی آشکار همچنین منجر به فشار دائمی نیروهای نظامی موجود در اوکراین و ترس فراگیر از مداخله نظامی احتمالی روسیه شد. از دست دادن جزیره “کریمه” حضور اوکراین را در دریای سیاه و به طور غیرمستقیم در حوزه مدیترانه تضعیف کرده است.

قلمرو آبی اوکراین قطع شده، نیروی دریایی این کشور سنگر کلیدی خود را از دست داده و جبهه بالقوه با روسیه از نظر عملیاتی و استراتژیک طولانی تر شده است.

در عین حال، اوکراین با توجه به ویژگی‌های جغرافیایی قلمرو خود، در معرض یک درگیری نظامی احتمالی با روسیه و متحدش بلاروس قرار گرفته که مستلزم رویارویی بر مبنای عملیاتی و استراتژیک بسیار طولانی نیم ‌دایره‌ای است.

تنش نظامی گسترده و طولانی مدت در اوکراین با تشکیل یگان‌های داوطلب تا حدودی کاهش یافت، اما از یک سو باعث مشکلات سیاسی عمده شد و از سوی دیگر به طور قابل توجهی روحیه ضد روسی موجود در اکثریت مردم اوکراین را سرعت بخشید.

** تکیه کردن به ناتو چقدر می‌تواند قوی باشد؟

احتمال درگیری با روسیه بارها بر نیروهای مسلح اوکراین تأثیر گذاشته است. جدایی از روسیه باعث گسستگی شدید سنت‌های روسی و شوروی و تغییر هویت ارتش اوکراین شد.

همکاری‌های نظامی- فنی توسعه یافته همه جانبه بر اساس سنت‌های عملکرد قبلی در سیستم دفاعی یکپارچه و مجموعه نظامی – صنعتی در اوکراین به طور کامل به حالت تعلیق درآمده است.

توقف در عملکرد نظامی – صنعتی و همکاری های نظامی- فنی نه تنها موجب تامین نکردن تجهیزات مدرن از روسیه شده است، بلکه بسیاری از سیستم های موجود که از دوران شوروی به ارث رسیده بودند، بدون قطعات یدکی مورد نیاز باقی ماندند.

این امر به ویژه در نیروی هوایی اوکراین کاملا احساس می‌شود که از نظر تعداد و آمادگی عملیاتی نسبت به نیروی هوایی همسایه شرقی خود عقب مانده است.

تسریع تحویل تسلیحات مدرن غربی، عمدتاً قطعات ضد تانک در اشکال مختلف، وسایل حمل و نقل و همچنین وسایل ارتباطی و جنگ الکترونیک در حضور مربیان کشورهای ناتو، بخش‌های خاصی از نیروهای مسلح اوکراین را تقویت کرده، اما این کمک ها اوکراین را به نیروهای یک رقیب بالقوه نزدیک نکرده است.

البته می توان اشاره کرد که انطباق رویه های فرماندهی با استانداردهای ناتو و تغییرات کافی در سیستم آموزش و آموزش نظامی، نیروهای نظامی اوکراین را با ارتش های گردآوری شده در ناتو هماهنگ کرده است.

** لشکرهای جدید روسیه و حرکت ارتش به سمت مرز با اوکراین

تشدید وخامت روابط با ایالات متحده آمریکا و ناتو و تنش‌های مداوم در اوکراین، ستاد کل روسیه را مجبور به سازماندهی مجدد همه جانبه نیروهای مسلح در بخش اروپایی قلمرو خود کرده است. گسترده ترین تغییرات در ناحیه نظامی غربی و جنوبی آن رخ داده است.

اگر نیروهای چشمگیر ناوگان دریای سیاه و همچنین نیروی هوایی چهارم در غرب و ششم نیروی هوایی در منطقه نظامی جنوبی به آن اضافه شود، می توان تصویر کاملی از قدرت نظامی روسیه در مجاورت مرزهای خود با اوکراین را بدست آورد.

با این حال، با توجه به داده‌هایی که در دسترس عموم قرار دارد، به دلیل تاخیر در اجرای طرح های بلندپروازانه برای مدرن سازی و تجهیز واحدها به سلاح ها و تجهیزات نظامی مدرن، بسیاری از واحدهای روسی هنوز مملو از نسل های قدیمی فناوری نظامی هستند.

** هدف واقعی مانور روسیه با بلاروس

به گفته مقامات روسی، مانورهای نظامی روسی – بلاروسی که به تازگی آغاز شده با نام متعارف «عزم متفقین ۲۰۲۲» به منظور تمرین عملیات رزمی برای دفع تهاجم خارجی احتمالی به عنوان بخشی از یک عملیات دفاعی گسترده تر و همچنین «مبارزه با تروریسم» و حفاظت از منافع فدراسیون در حال انجام است. همچنین این رزمایش قرار است در پنج میدان بزرگ آموزشی بلاروس با عملیات نیروی هوایی در چهار فرودگاه انجام شود.

** ادعاهای آمریکایی‌ها در مورد حمله روسیه؟

اعلام آغاز مانورهای روسیه و بلاروس و تمرکز نیروهای نظامی قابل توجه روسیه در نزدیکی مرزهای اوکراین که همزمان با وقوع بحران در خطوط مسکو – کی‌یف و مسکو – بروکسل – واشنگتن بوده، باعث گسترش باور غرب به نیات نظامی تهاجمی روسیه به اوکراین و در نتیجه گشودن کانال های متعدد جنگ اطلاعاتی شد که هر روز شاهد گسترش آن هستیم.

در  این رابطه، یک تیم ویژه از مرکز تحلیل دریایی آمریکا به رهبری «مایکل کافمن» به سه مدل احتمالی از مداخله نظامی روسیه در اوکراین اشاره کرده است.

نتایج اخیر ارائه شده از تحلیل های ذکر شده، در یک بحث بسیار قابل توجه در دانشگاه استنفورد اعلام شد که تجاوز نظامی روسیه به اوکراین کاملاً واقع بینانه است. با این حال، این تحلیل ها نشان می دهد که یک حمله هوایی گسترده از طرف روسیه به اوکراین قطعا به راه حلی برای پایان دادن به بحران کنونی منجر نخواهد شد.

در بخش دیگری از این تحلیل ها همچنین به تلفات احتمالی غیرنظامیان در حمله احتمالی نظامی روسیه به اوکراین اشاره شده که تنها به تصویر منفی روسیه که به سرعت در غرب در حال گسترش است، کمک می کند.

یک حمله گسترده توسط نیروهای زمینی روسیه در امتداد تمامی خط مرزی با اوکراین به منظور محاصره مراکز شهری بزرگ و قطع خطوط اصلی ارتباط در خاک اوکراین منجر به درگیری نظامی طولانی‌تر می‌شود که نیازمند نیروهای نظامی قابل توجه و منابع مادی زیاد با موفقیت نامشخص و واکنش‌های غیرقابل پیش بینی غرب همراه خواهد بود.

همچنین، یک عملیات نظامی محدود با هدف کمک به نیروهای مسلح “دونباس” می‌تواند تنها به عنوان پاسخی واقع بینانه به فشار نظامی آشکار اوکراین از سوی روسیه باشد که برای چنین اقدامی باید شواهد قانع کننده ای از تهدید مستقیم نظامی وجود داشته باشد.

به هیچ وجه نباید از این واقعیت غافل شویم که هرگونه اقدام نظامی از طرف روسیه باعث تقویت اتهامات شدید ضدروسی در افکار عمومی اوکراین و تعمیق شکاف سیاسی داخلی موجود خواهد شد. برای اطمینان از موفقیت نظامی، تشکیل یک دولت جدید اوکراین متشکل از سیاستمداران طرفدار روسیه ضروری است که در حال حاضر انجام آن دشوار است.

** فروپاشی بالقوه جهان ارتدوکس اسلاو

همزمانی تشدید گفت وگوهای دیپلماتیک و ابتکارات صلح با تقویت نیروهای نظامی در میدان، به صراحت از تشدید منافع همه بازیگران در بحران و همچنین خطرات فوق العاده آن حکایت می‌کند.

برای روسیه، حفظ اوکراین در خارج از ساختارهای ناتو و اجرای موارد توافقنامه “مینسک” یک موضوع امنیتی حیاتی است، اما اقدام نظامی در اوکراین برای روسیه به منزله مواجه شدن با تحریم‌های اقتصادی غرب، محکومیت بیشتر افکار عمومی جهان، خطر بالقوه از دست دادن اعتبار بین‌المللی و پیامدهای داخلی خواهد بود.

در عین حال، جنگ روسیه و اوکراین یک تراژدی واقعی برای جهان ارتدوکس اسلاو می باشد. دو قومیت به هم نزدیک با منشاء، تاریخ و فرهنگ مشترک، خود را در لبه پرتگاه خواهند دید. همچنین بقای اوکراین به‌ عنوان یک کشور مستقل در مرزهای کنونی زیر سؤال می‌رود و ایالات متحده آمریکا با فروپاشی دیوار برلین هر آنچه را که در اروپای شرقی به دست آورده است، از دست خواهد داد.

از طرف دیگر، اروپای شرقی مجددا در مقابل روسیه می ایستد و از منافع جهان غرب محافظت می کند. 

بخش غربی بالکان از تحولات ژئوپلیتیک بزرگ در امان نخواهد ماند و به همین دلیل است که جنگ در اروپای شرقی به احتمال زیاد حداقل در آینده نزدیک اتفاق نخواهد افتاد.